Pieniędzy się nie zbiera, tylko przyciąga

Sandy Fitzgerald, menadżer, aktywista i artysta

O tym jak funkcjonować w sektorze kultury, jak realizować projekty międzynarodowe oraz czy na kulturze da się zarobić, rozmawiamy z Sandym Fitzgeraldem – menedżerem, artystą i aktywistą z ponad czterdziestoletnim doświadczeniem w pracy twórczej z publicznością oraz społecznościami lokalnymi. Obecnie Sandy Fitzgerald jest partnerem w grupie konsultacyjnej Olivearte i ambasadorem TEH (Trans Europe Halles), a także wykładowcą, szkoleniowcem, autorem wielu publikacji i artykułów w prasie związanych z zarządzaniem, finansowaniem i partycypacją w obszarze kultury.

Czy sądzi Pan, że każdy menedżer kultury powinien posiadać pewne określone cechy charakteru?

Jeżeli chodzi o zarządzanie projektem, tak, ponieważ jego realizacja powinna mieć wyraziście zaznaczony cel, nastawiony na optymalny efekt. W pewnym sensie każdy projekt wymaga tych samych umiejętności, nieważne, czego dotyczy. W zależności od rozmiaru przedsięwzięcia, zmienia się ciężar odpowiedzialności, jednakże umiejętności planowania, zarządzania, organizacji, komunikacji, znajomość marketingu i finansów są niezbędne. Co więcej, znajomość informatyki i technicznych zagadnień może być bardzo przydatna, zwłaszcza przy ograniczonych środkach. Nawet jeśli te zadania mogą zostać przydzielone komuś innemu, wiedza o działaniu wszystkich elementów daje szefowi projektu przewagę. Ostatnim, ale nie mniej ważnym aspektem jest umiejętność dowodzenia, którą najtrudniej nabyć. Przywództwo nie polega na wydawaniu rozkazów, jak się często błędnie sądzi, lecz na ułatwianiu zadania, przydzielaniu obowiązków i budowaniu drużyny.

Jak radzi sobie Pan z pracą z cudzoziemcami w kraju, który odwiedza Pan po raz pierwszy?

Zawsze wyczekuję takich okazji, ponieważ mogę się wiele nauczyć. Różnice kulturowe są fascynujące. Niestety, język może rodzić frustrację, ale w dziewięciu przypadkach na dziesięć, kiedy ludzie naprawdę chcą się porozumieć, zrobią to. Podjęcie pracy nad projektem w obcym kraju jest jak wyruszanie w podróż w nieznane.

Sztuka to w pewnym sensie komunikacja. Co sprawia największe problemy w komunikacji międzyludzkiej tak niezbędnej w realizacji projektów, również tych międzynarodowych?

Nie jestem pewien, co masz na myśli, zadając to pytanie, więc odwrócę kota ogonem i odpowiem, że sztuka komunikacji nie należy do najłatwiejszych. Naszą naturalną intuicję zagłusza łatwość i masowość  komunikacji w dzisiejszych czasach, co powoduje, że w efekcie trudno się porozumieć. To nie jest problem języka czy nieporozumień kulturowych. Problem powstaje, bo ludzie są przygnieceni lawiną maili i wiadomości z mediów społecznościowych! Wypracowanie właściwej metody i umiejętności radzenia sobie z nowymi technologiami to konieczność.

Dla wielu początkujących artystów i działaczy społecznych największy problem stanowi zdobycie pieniędzy na realizację pomysłów. Jaka jest najlepsza metoda zbierania potrzebnych funduszy?

Pierwsza zasada jest taka, że pieniędzy się nie zbiera, tylko przyciąga. Mam na myśli to, że o sukcesie zdecyduje sposób, w jaki się komunikujesz i prezentujesz swój projekt. Ludzie muszą poczuć, że chcą w niego zainwestować. Drugą zasadą jest pozyskanie na samym początku pieniędzy z najłatwiejszych źródeł. Możesz na przykład zacząć od oszczędzania pieniędzy, które wydajesz na co dzień, potem zwróć się do ludzi już zaangażowanych w twój pomysł (to mogą być rodzina i przyjaciele, fundatorzy, którzy inwestowali wcześniej itd.), a mieszanka środków z różnych źródeł jest najlepszym wyjściem. Postaraj się szerzyć wieści o potrzebach projektu. Na koniec pomyśl o nietypowych źródłach. Kościół katolicki często posiada lokalne środki na działalność obywatelską, władze miejskie mogą rozporządzać budżetem na cele niezwiązane ze sztuką, ale być może twój projekt zostanie potraktowany jako warsztaty lub szkolenie, ułatwiające znalezienie pracy.

Dlaczego wydarzenia kulturalne są tak ważne dla lokalnych społeczności?

Wydarzenie kulturalne nie jest ważne dla społeczności, jeżeli społeczność nie jest związana z tym wydarzeniem. Należy też mieć na uwadze, że każda społeczność ma swoją własną kulturę, która powinna być rozpoznawalna i szanowana. Mam na myśli wszystkie społeczności. Nie ma czegoś takiego jak kulturalna próżnia, ponieważ ludzie kreują kulturę z natury. To wielka tragedia imperializmu, opresji i różnic klasowych. Zostały stworzone kultury dominujące, podczas gdy inne kultury (społeczności) są uznawane za gorsze lub bezwartościowe. Japońska muzyka klasyczna tworzy dysonans w zachodnim uchu, jednak powinniśmy ją respektować. Hip-hop i rap nie są uznawane za ważny element kultury, a jednocześnie są niezwykle istotne dla pewnych społeczności. Nie ma powodu, dla którego graffiti miałoby posiadać mniejszą siłę wyrazu od klasycznego malowidła, zwłaszcza że często jest głosem pokolenia. Brakuje kulturowej równości.