Małgorzata Machniewicz, doradca zawodowy, trener

„Czego Jaś się nie nauczy, tego Jan nie będzie umiał”. To stare porzekadło jest dziś nie tylko nieaktualnie, ale też bardzo szkodliwe. Polecam rozważyć inne – „Stojąc w miejscu, tak naprawdę się cofasz”. Specyfika naszych czasów polega przede wszystkim na galopującej ilości danych, jakie na co dzień przetwarzamy oraz na nieuchronnych zmianach wszystkiego, co nas otacza. Analizy programów nauczania oraz wymagań pracodawców wskazują na to, że to, czego studenci uczą się na pierwszym roku, kiedy ukończą studia, jest już nieaktualne. Rzadko też, wiedza teoretyczna, jest wystarczająca do tego, aby zdobyć pracę na mocno konkurencyjnym rynku.

Warto jednak zauważyć, że po zakończeniu wybranego szczebla nauki formalnej, zwykle wiemy już, co nas interesuje, fascynuje, co może stać się naszą pasją zawodową. Co więcej, nawet jeśli tak się nie dzieje, obecnie nie ma już znaczenia, jaki kierunek studiów czy zawód wybraliśmy za młodu. Ważne są umiejętności, doświadczenie, predyspozycje, zdolności – wszystkiego innego można się nauczyć. W ciągu życia możemy wielokrotnie zmieniać zawód i próbować nowych rzeczy. Wystarczy tylko zgłębić tajniki tego, co będzie nas fascynowało.

Ważnym czynnikiem szeroko pojętego sukcesu zawodowego jest aktualność kwalifikacji i ciągłe doskonalenie obejmujące nowości w wybranej dziedzinie. Pozwala to być konkurencyjnym na rynku i zapewnia tym, którzy się stale rozwijają, palmę pierwszeństwa na drodze do spieniężania talentu. Nie oznacza to oczywiście, że każdy artysta powinien stale zmieniać techniki pracy albo co chwilę sięgać po nowe środki wyrazu. Rozwój może dotyczyć doskonalenia własnych umiejętności, szukania nowych inspiracji czy docierania do szerszych grup odbiorców.

    
Ważnym czynnikiem szeroko pojętego sukcesu zawodowego jest aktualność kwalifikacji i ciągłe doskonalenie obejmujące nowości w wybranej dziedzinie. Pozwala to być konkurencyjnym na rynku i zapewnia tym, którzy się stale rozwijają, palmę pierwszeństwa na drodze do spieniężania talentu. Nie oznacza to oczywiście, że każdy artysta powinien stale zmieniać techniki pracy albo co chwilę sięgać po nowe środki wyrazu.

Czego warto się uczyć? Rozwój własny powinno się rozpocząć od bilansu umiejętności w trzech kategoriach – Ja, mój talent oraz moja praca.

– Obszar ja, to rodzaj umiejętności osobistych, które mogą ułatwić zarówno start zawodowy, jak i osiągnięcie sukcesu artystycznego. Warto rozwijać się chociażby w zakresie kontaktów interpersonalnych, inteligencji emocjonalnej czy komunikacji z innymi.
– Zwykle najprościej jest odpowiedzieć na pytanie o obszary doskonalenia, w ramach rodzaju aktywności artystycznej, jaką wybraliśmy. Czy nasze umiejętności warsztatowe są na maksymalnym poziomie, czy być może jest w nich jeszcze obszar mistrzostwa, którego nie osiągnęliśmy.
– W ramach analizy dotychczasowej lub planowanej ścieżki zawodowej warto sobie zadać pytanie: co może mi pomóc w uzyskaniu lepszej pozycji zawodowej, jakie umiejętności, co jest cenione przez pracodawców albo czego należałoby się nauczyć, aby móc otworzyć własną firmę?

W oszacowaniu tak zwanych luk kompetencyjnych, mogą pomóc profesjonalni doradcy zawodowi albo ktoś, kto jest autorytetem lub mentorem w danej dziedzinie. Ich zdanie nie musi być ostatecznym wyznacznikiem, ale warto jest słuchać różnych opinii i brać je pod uwagę.

Po podjęciu decyzji, w jakim obszarze warto się rozwijać, można natrafić na jeszcze jedną decyzję do podjęcia – jaką formę edukacji wybrać? Poza formalnym trybem nauki, który stanowią szkoły i uczelnie, istnieje jeszcze cały szereg nieformalnych i poza formalnych sposobów na dokształcanie.

Kursy, szkolenia, warsztaty – jest to forma edukacji, zakładająca skupianie się na wybranej tematyce, czasem dosyć szeroko rozumianej. Zaletą tego trybu nauki, jest możliwość wymiany doświadczeń w dużej grupie osób, kontakt z fachowcami po stronie prowadzących i dość powszechny dostęp. Dzięki ogromnej liczbie szkoleń organizowanych przez różnego rodzaju firmy, instytucje, stowarzyszenia czy fundacje, niemal każdy znajdzie coś dla siebie. Słabą stroną szkoleń i kursów jest to, że mogą one tylko w niewielkim stopniu spełnić oczekiwania, bo tematyka będzie zbyt szeroka. Mogą stanowić również spore obciążenie w budżecie, choć tu na pomoc przychodzi szeroka gama programów finansowanych ze środków UE.

Rozwój indywidualny – kształcenie we własnym zakresie zdobywa sobie ostatnio coraz większą popularność, przede wszystkim ze względu na elastyczność czasową – uczący się sam wybiera czas i miejsce, kiedy sięga po książkę z interesującej dziedziny, czasopismo branżowe, czy wchodzi na portal zajmujący się doskonalonym obszarem. Internet jest kopalnią wiedzy i niemal grzechem jest z tego nie korzystać, chociażby w tak ciekawej formie jak np. e-learning, podcasty czy inspirujące wideo.

Coaching i mentoring – osoby ceniące sobie rozwój w kontakcie z innymi mogą sięgnąć po rady doświadczonego coacha albo po wsparcie mentora – kolegi czy koleżanki, starszego w sensie doświadczenia i mądrzejszego w kontekście liczby popełnionych już błędów własnych. Pozostając w kręgu porzekadeł, można powiedzieć, że „mądrzy uczą się na własnych błędach, a sprytni na cudzych”.

Praktyki, wolontariat, staże – doświadczenie, najłatwiej jest zdobyć w trakcie pracy praktycznej. Niekiedy, zanim uda się zdobyć posadę płatną, warto zdecydować się na pracę bez wynagrodzenia w formie finansowej, ale za to z możliwością zdobycia bezcennej wiedzy i potestowania własnych umiejętności na cudzy rachunek. Obecnie pracodawcy szukając nowych pracowników, najbardziej cenią doświadczenie na podobnym stanowisku i praktykę w danej dziedzinie. Nie da się ich zdobyć ani na kursach ani na uczelni, trzeba ruszyć w bój i doświadczyć tego w miejscu pracy, nawet jeśli przez jakiś czas bezpłatnie. Staże czy praktyki często też potrafią zakończyć się ofertą pracy, dlatego warto się do nich przyłożyć od pierwszego dnia i dać się poznać jako osoba z potencjałem.

Modną i mocno promowaną ostatnio ideą jest life long learning. Z założenia LLL to pomysł na stałe aktualizowanie wiedzy i umiejętności przez całe życie i w każdy dostępny sposób. Jest kilka postulatów, bardzo sprzyjających tym, którzy podejmą się nauki przez całe życie:
– Ucz się w swoim tempie.
– Ucz się w sposób, jaki jest dla Ciebie najkorzystniejszy.
– Ucz się tego, co Cię fascynuje i sprawia Ci przyjemność.

Nauka i rozwój w dorosłym życiu są zupełnie inne od tego, czego doświadczamy jako dzieci. Dorosły sam wybiera interesującą go dziedzinę, decyduje o tym, jaką formę nauki wybierze i ile czasu na to poświęci. Ma to wiele dobrych stron, ale wymaga też jednej bardzo ważnej rzeczy – motywacji. Warto jej poszukiwać w kręgu ważnych dla nas wartości – dla jednych będzie to ambicja samodoskonalenia, dla innych chęć osiągnięcia konkretnej rzeczy, jeszcze inni będą się rozwijać, aby mieć poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji, bo ich kwalifikacje są zawsze aktualne wobec oczekiwań pracodawców. Nie jest istotne skąd pochodzi motywacja, ważne aby jej szukać i korzystać z momentów, kiedy się pojawia. Bycie coraz lepszym to świetna zabawa, a zazwyczaj przynosi też wymierne korzyści, więc nie pozostaje nic więcej, jak tylko powiedzieć: do dzieła!

Tekst: Małgorzata Machniewicz