Art_Inkubator w Fabryce Sztuki w Łodzi


Czy z jajka wykluje się pisklątko, czy tyranozaur – tego nie wie nikt. Nawet najlepszy inkubator nie ma wpływu na to, czy pomysł na biznes stanie się miejscem pracy tylko i wyłącznie dla jej pomysłodawcy, czy globalną marką z milionowymi obrotami i setkami pracowników. Pewne jest to, że inkubacja zapewnia bezpieczną przestrzeń do eksperymentowania i testowania rozwiązań, procesów, produktów, usług albo tak potrzebnej dzisiaj współpracy. Ta przestrzeń – szczególnie w przypadku twórców, którzy kończą edukację bez przygotowania w obszarze przedsiębiorczości – może się okazać inspirująca, umożliwiając odkrywanie nowych umiejętności, talentów, a co najważniejsze może być miejscem ich pierwszej komercjalizacji.

Rozmawiamy z przedstawicielami inkubatorów kultury nie tylko o tym czym jest inkubator, ale również w jaki sposób rozpocząć swoją działalność w oparciu o ekologię i szeroko pojęty zrównoważony rozwój. W rozmowie wzięli udział Maciej Trzebeński dyrektor Art_Inkubatora w Fabryce Sztuki w Łodzi, Joanna Cichocka-Gula – dyrektor Artinkubatora Goyki 3 w Sopocie oraz dr Monika Klein prezes Stowarzyszenia Media Dizajn – Inkubator Sektorów Kreatywnych w Szczecinie.
Czy młodzi ludzie zakładający firmy w sektorze kreatywnym uwzględniają w biznesplanie podejście ekologiczne? Czy myślą o tym, żeby ich nowy biznes był zrównoważony? Jeżeli tak, to w jaki sposób, a jeżeli nie – to dlaczego?

 

Art_Inkubator w Fabryce Sztuki w Łodzi: Staramy się monitorować zjawiska dotyczące całego sektora kreatywnego, ale siłą rzeczy najbardziej wiarygodnie możemy wypowiadać się o tym, co dzieje się w Art_Inkubatorze. Najczęściej mówiąc o ekologicznych rozwiązaniach, mamy na myśli wykorzystanie materiałów przyjaznych środowisku. I rzeczywiście, jeśli mamy do czynienia z rezydentami, oferującymi swoje wyroby, to najczęściej są to neorzemieślnicy, posługujący się w swojej twórczości tradycyjnymi technikami, ale posiadający dużą wrażliwość na kwestie ekologiczne. Przejawia się to np. w tym, że odchodzą od przędzy syntetycznych na rzecz certyfikowanych włókien, pochodzących ze zrównoważonych źródeł. Posługują się również surowcami z recyklingu, uważnie dobierając dostawców lub tworząc w duchu upcyklingu. Część z naszych rezydentów uprawia tzw. świadome zbieractwo – poszukują przedmiotów, których pierwotne życie już się zakończyło i swoją świadomą kreacją nadają im nowe życie, wprowadzając we wtórny obieg.

Trzeba jednak zaznaczyć, że na przestrzeni lat funkcjonowania Art_Inkubatora nieco zmienił się profil kandydatów na rezydentów – obecnie przeważającą część zgłoszeń stanowią przedsiębiorcy oferujący usługi, którzy zastąpili wytwórców. Niemniej w tej grupie też obserwujemy nastawienie proekologiczne. Większość architektów czy projektantów wnętrz, których spotykamy, deklaruje stosowanie w swoich projektach rozwiązań przyjaznych środowisku.

Innym widocznym trendem jest także skupienie przedstawicieli sektora kreatywnego na działaniach na lokalnym rynku, kierowanych do lokalnych odbiorców w myśl zasady: „Żyję lokalnie i działam lokalnie”. Oczywiście nie oznacza to, że nie są nastawieni na próby internacjonalizacji swoich działań.

 


Artinkubator Goyki 3: Obserwujemy coraz większą świadomość dotyczącą katastrofy ekologicznej i stanu środowiska naturalnego, również w sektorze kreatywnym. Współpracujemy z ekspertami, którzy doradzają początkującym przedsiębiorcom oraz twórcom i twórczyniom, jak zaplanować – nie tylko w ogólnym biznesplanie, ale także na co dzień – działania proekologiczne. Każda dziedzina sztuki rządzi się swoimi prawami i stąd pojawiają się inne potrzeby. Czego innego będzie potrzebował muzyk przy planowaniu trasy koncertowej czy wydania płyty, a czego innego – pisarz wydający książkę. Choć ogólne założenie jest takie samo – jako twórcy i/lub osoby zakładające działalność w branży kultury i sektorów kreatywnych musimy zwracać uwagę na środowisko naturalne, dbając o jak najmniejszą destrukcję spowodowaną naszą działalnością.

Artinkubatora Goyki 3 w Sopocie. Zdjęcie: Maciek Wróblewski
Inkubarot Media Dizajn: Pracujemy dużo z młodymi projektantami grafiki, produktu, mody czy gier komputerowych i rzeczywiście przez ostatnie lata świadomość ekologiczna bardzo mocno wśród tych osób wzrosła, podobnie jak zrozumienie zagadnień zrównoważonego rozwoju. W swoich własnych autorskich projektach młodzi ludzie w większości biorą pod uwagę aspekty ekologii i zrównoważonego rozwoju. Szukając zrównoważonych materiałów, bardzo mocno bazują na recyklingu i starają się myśleć cyrkularnie. Trudno jest jednoznacznie ocenić, jak wygląda ich sytuacja w zderzeniu ze światem rzeczywistym i z współpracą z klientami, gdzie tak naprawdę ta ich wrażliwość i świadomość ekologiczna oraz świadomość zrównoważonego rozwoju konfrontują się z oczekiwaniami i możliwościami klienta. Myślę, że edukacja powinna mieć miejsce po stronie dużych producentów i zamawiających. Nie tylko w naszej opinii podkreśla się, że w Polsce ze świadomością ekologiczną i odpowiedzialnością za osiągnięcie zrównoważonych celów jest jeszcze mizernie.

 

Które branże sektora kreatywnego powinny najbardziej myśleć o rozwiązaniach proekologicznych?
 

Art_Inkubator w Fabryce Sztuki w Łodzi: Moda to branża, która ma wyjątkowo dużo na sumieniu, ale na szczęście wykazuje się w tej kwestii rosnącą świadomością. Lista jej grzechów jest długa: wyzysk pracowników w zakładach produkcyjnych zlokalizowanych w najuboższych krajach, nadprodukcja, dewastacja bioróżnorodności, zanieczyszczenie wód, nieefektywne wykorzystywanie zasobów czy wreszcie nieustanne napędzanie szalonych potrzeb konsumenckich poprzez cykliczną zmianę trendów i galopowanie z kolekcjami.

Dlatego w Art_Inkubatorze od lat organizujemy Modopolis, wychodząc w ten sposób naprzeciw potrzebie szukania zrównoważonych rozwiązań oraz chcąc wspierać tych, którzy szukają w branży mody swojej odpowiedzialnej roli. Modopolis jest przedłużeniem idei Art_Inkubatora – to szereg działań, których celem jest wspieranie osób już działających lub dopiero stawiających pierwsze kroki w tym sektorze, ale robiących to ze szczególną wrażliwością; osób, które chcą prowadzić działalność z uważnością na świat, otoczenie biznesowe i drugiego człowieka.

Stąd głównym elementem Modopolis jest konkurs dla marek, które są odpowiedzialne społecznie i środowiskowo. Wspieramy je doradztwem indywidualnym i staramy się promować, kierując na nie uwagę odbiorców. Wychodzimy bowiem z założenia, że tylko szukanie i wspieranie alternatywy dla tzw. fast fashion może przynieść realne zmiany w tym sektorze.

 


Artinkubator Goyki 3: Wszystkie – zarówno artysta/artystka, jak i jego/jej manager, osoby odpowiedzialne za techniczny aspekt twórczości typu produkcja sceniczna czy streaming, a także organizatorzy wydarzeń i odbiorcy. Wszyscy jesteśmy odpowiedzialni za świat, w którym żyjemy, dlatego dbałość o świadome wdrażanie zmian jest kluczowa. I my też w tym pomagamy, organizując np. debaty „Sektor kultury a kryzys klimatyczny” czy organizując warsztaty z prof. Urszulą Zajączkowską o przedmiotowym i podmiotowym traktowaniu przyrody.

Aby nie być gołosłownymi, w Goyki 3 Art Inkubatorze również wprowadziliśmy i wprowadzamy rozwiązania proekologiczne:

  • drzewa i rośliny w #ParknaGoyki podlewamy wodą ze zbiornika, w którym zbieramy deszczówkę;
  • bardzo wybiórczo kosimy trawę, pozwalając rozwijać się dzikim łąkom;
  • dbamy zarówno o dzikie pszczoły, jak i o hodowlane (postawiliśmy dwa ule);
  • w budynku zamiast klimatyzacji mamy wentylację wywiewną;
  • ograniczamy druki do niezbędnego minimum;
  • nie streamingujemy wszystkich wydarzeń z uwagi na wysoki ślad węglowy transmisji, a zamiast tego udostępniamy zapis np. w formie podcastów.

Wraz z innymi przedstawicielami Koalicji Letnich Festiwali Literackich przeprowadzimy pilotażowe badanie śladu węglowego tegorocznych festiwali w zakresie transportu festiwalowych gości.

 


Inkubator Media Dizajn: Ja bardzo wierzę w siłę i sprawczość projektantów i architektów – zarówno projektantów produktu, jak i projektantów mody – bo to, w jakiej technologii oni projektują, jakimi kierują się wartościami, podchodząc do produktu i mody, wpływa na sposób, w jaki my żyjemy w tym świecie. Tak naprawdę oni są kreatorami przyszłości, ale każda ze stron powinna nauczyć się wykorzystywać zasoby w sposób bardzo świadomy.

Media Dizajn – Inkubator Sektorów Kreatywnych w Szczecinie


Czy Inkubator porusza podczas szkoleń z przedsiębiorczości temat ekologii, zrównoważonej produkcji, odpowiedzialnego projektowaniu usług? Jeżeli tak – poproszę o przykłady.
 

Art_Inkubator w Fabryce Sztuki w Łodzi: Już w momencie rekrutacji do Art_Inkubatora oczekujemy odpowiedzi na pytania dotyczące odpowiedzialności społecznej czy ekologicznej planowanych działań biznesowych.

Potem, pracując indywidualnie z rezydentami, często poruszamy zagadnienie społecznej odpowiedzialności ich biznesu czy ekologii. Wielu z nich czuje potrzebę angażowania się w działania na rzecz społeczności lokalnych czy grup zagrożonych wykluczeniem. Realizują to na różne sposoby, np. przeznaczając określony procent z zysków wybranym organizacjom społecznym lub angażując się osobiście w ich działania.

Kryzys humanitarny spowodowany wojną w Ukrainie to czas, w którym wspólnie z rezydentami Art_Inkubatora oraz NGO-sami działającymi przy ul. Tymienieckiego 3 połączyliśmy siły i stworzyliśmy Bawialnię z myślą o najmłodszych osobach w kryzysie uchodźczym. Wspólne zaangażowanie pozwoliło stworzyć przestrzeń oraz szereg działań, które realnie niosą pomoc.


Inkubator Media Dizajn: Imprezą rokrocznie realizowaną przez Inkubator jest Kongres Design Plus, na który staramy się zapraszać ekspertów z kraju i ze świata, którzy poruszają najbardziej bieżące tematy. Poza tym staramy się uwrażliwiać i pokazywać trendy z innych sektorów, a także promujemy cross innowacje. W tym roku zaprosiliśmy przedsiębiorców m.in. na warsztaty sadzenia małych lasów i projektowania rytuałów.

 


Jakie zadania spełnia Inkubator? W czym może pomóc młodym przedsiębiorcom z sektora kreatywnego?
 

Art_Inkubator w Fabryce Sztuki w Łodzi: Art_Inkubator daje przedsiębiorcom kreatywnym możliwość sprawdzenia w bezpiecznych warunkach, co działa w ich pomyśle na biznes, a co nie. Pozwala szukać im swoich dróg, rozwijać skrzydła. Początkujący przedsiębiorcy korzystają na preferencyjnych zasadach z funkcjonalnych przestrzeni do pracy i profesjonalnego doradztwa. Niekwestionowaną zaletą tej formuły jest organicznie wytworzona społeczność kreatywnych przedsiębiorców z rozmaitych gałęzi sektora kreatywnego. Pozwala to na zawiązywanie kooperacji, tworzenie wspólnych projektów czy po prostu swobodne rozmowy o wyzwaniach związanych z funkcjonowaniem w sektorze kreatywnym i sposobach na ich pokonywanie. Art_Inkubator w Fabryce Sztuki został tak zaplanowany, aby dawać wędkę, a nie ryby.

To od naszych rezydentów zależy, na ile skorzystają z tych możliwości. Są lub byli wśród nich tacy, którzy wykorzystali tę sytuację w sposób maksymalny i rozwinęli swoje firmy. Są też tacy, którzy ostrożnie i z pewną zachowawczością podchodzą do rozwoju swojego biznesu. Dla nas jako prowadzących wsparcie obie te postawy są jak najbardziej akceptowalne. W końcu Art_Inkubator to miejsce bezpiecznego rozwijania firm. I – jak to w życiu bywa – jednym udaje się to lepiej, a inni znajdują swoje miejsce na ziemi poza biznesem. Kto nie spróbuje, niech żałuje.


Artinkubator Goyki 3: Na co dzień oferujemy miejsca w coworkingu, w którym pracują przedstawiciele różnych zawodów, co pozwala na wymianę doświadczeń. Mogą z niej wyniknąć m.in. nowe wspólne projekty. Celem naszego działania nie jest bowiem produkt i sprzedaż, ale proces i praca twórcza. Oprócz debat w cyklu #Goyki3Lab, w drugiej połowie 2023 roku planujemy realizację programu mentoringowego dla twórców i twórczyń, w którym poruszymy m.in. temat zrównoważonego łańcucha produkcji w sektorach kreatywnych. Z rozmów z artystami i artystkami wynika, że potrzebują specjalistycznej wiedzy, np. jak zaprojektować opakowanie do przewozu prac, aby nadawało się do recyklingu, albo jak planować działalność artystyczną, aby zostawiać jak najmniejszy ślad węglowy.


Inkubator Media Dizajn: Inkubator jest przestrzenią współpracy i pozyskiwania nowych kontaktów oraz wiedzy. Naszą misją jest wspieranie artystów i twórców reprezentujących bardzo zróżnicowane dziedziny sektora kreatywnego, począwszy od klasycznych takich jak literatura, poprzez malarstwo, teatr, po użytkowe produkcje audiowizualne, produkcje gier czy design.

 

Rozmawiała Maja Ruszkowska-Mazerant


Dowiedz się więcej:

Art_Inkubator w Fabryce Sztuki w Łodzi: artinkubator.com

Artinkubator Goyki 3: goyki3.pl

Inkubator Media Dizajn: inku.pl