Kreatywność, rozumiana jako umiejętność generowania nowych pomysłów, idei i rozwiązań, jest bez wątpienia nieodłącznym elementem sztuki. Nie jest jednak domeną wyłącznie twórców. Także osoby zarządzające instytucjami czy – szerzej – organizacjami kultury działają kreatywnie, jednak w tym przypadku rezultaty kreatywności są bardziej różnorodne.

Dotyczą nie tylko samej sfery kultury, ale także innych obszarów służących prezentacji czy transmisji treści kulturowych – organizowania, zastosowania nowych technologii bądź nowych instrumentów marketingowych.
W tym miejscu bardziej zorientowany czytelnik zauważy inspirację typologią innowacji zaproponowaną w „Podręczniku Oslo” – publikacji zawierającej zasady gromadzenia i interpretacji danych dotyczących innowacji, wydanej przez OECD [Organization for Economic Co-operation and Development – Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju – przyp. red.]. Rzeczywiście, klasyfikacja ta dotyczy innowacji, ale za jej zastosowaniem przemawiają dwa argumenty. Po pierwsze, innowacja jest wdrożonym rozwiązaniem, pomysłem lub koncepcją, czyli niczym innym jak wcielonym w życie przejawem kreatywności. Po drugie, typologia ta pozwala w czytelny sposób uporządkować wiedzę na temat przejawów kreatywności humanistów zajmujących się organizowaniem działalności kulturalnej.

Jako specjalista od zarządzania, w dodatku dysponujący znacznie ograniczoną kolumną publikacji, skupię się na organizacji i nowych technologiach, a więc sprawach, które czytelnikowi – aktywnemu uczestnikowi i odbiorcy kultury – mogą być mniej znane. W obszarze menadżerskim warto wskazać np. Muzeum Sztuki w Łodzi, które wprowadziło zarządzanie jakością i uzyskało certyfikację ISO oraz Nagrodę Jakości. Liderem zmian organizacyjnych jest także Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, które prawdopodobnie jako pierwsze w Polsce nie tylko opracowało profesjonalną strategię rozwoju, ale od lat konsekwentnie ją realizuje (oczywiście modyfikując ją cały czas w zależności od zmian w otoczeniu). Co prawda organizacje te wykorzystały pewne standardy obowiązujące w zarządzaniu, ale wymagało to zastosowania nowego podejścia do organizowania codziennej pracy, stworzenia nowych procedur, a także zaszczepienia nowych pomysłów w mentalności pracowników. Najważniejsze jest jednak to, że „kreatywność stosowana” w postaci innowacji menadżerskich pozwoliła tym muzeom lepiej reagować na potrzeby odbiorców.

Z kolei chcąc zilustrować kreatywność w dostarczaniu treści kulturalnych z zastosowaniem nowych technologii, warto przywołać spektakularne i realizowane z dużym rozmachem przedsięwzięcie – You Tube Symhony Orchestra 2011. Projekt ten, mówiąc w skrócie, polegał na przesłuchaniach muzyków poprzez serwis You Tube, a następnie zaproszeniu wybranych artystów do Opery w Sydney. Tam pod batutą Michaela Tilsona razem ze światowej sławy muzykami zagrali koncert, który był transmitowany na żywo, globalnie i w jakości HD właśnie poprzez You Tube. Sam oglądałem ten koncert na żywo w Internecie i proszę mi wierzyć, że robi niesamowite wrażenie.

Interesujących przykładów jest wiele, także w Polsce, ale wiele z nich pozostaje znanych tylko ich twórcom i niewielkiemu gronu odbiorców. Jesteśmy naprawdę kreatywni. Problem w tym, że mało kto o tym wie. Szkoda, bo wszyscy moglibyśmy się wzajemnie inspirować, a nic nie wspiera kreatywności bardziej niż swobodny przepływ idei, pomysłów, koncepcji itd. Sam staram się włączyć w rozpowszechnianie wiedzy w tym zakresie, m.in. poprzez tworzenie bazy innowacji w kulturze (dostępna w serwisie ZarzadzanieKultura.pl) oraz badania naukowe, których wyniki przedstawiłem w książce pt. „Innowacje w zarządzaniu instytucjami kultury” (do nabycia w księgarni internetowej ConArte.pl).

Tekst: Mateusz Lewandowski