Dnia 28 grudnia 2006 r. wszedł w życie nowy program Unii Europejskiej w dziedzinie kultury - Kultura. Program został przewidziany na lata 2007-2013. Jest to jedyny program UE skierowany bezpośrednio do sektora kultury i stanowi kontynuację wszystkich dotychczasowych działań UE w tej dziedzinie.

Program ma spełniać trzy cele szczegółowe:
1. Wspieranie transnarodowej mobilności osób pracujących w sektorze kultury.
2. Zachęcanie do transnarodowego przepływu dzieł sztuki oraz artystycznych i kulturalnych produktów.
3. Promocja dialogu międzykulturowego.

Cele te mają być realizowane poprzez dofinansowanie projektów w trzech obszarach. W uproszczeniu można powiedzieć, że obszar I odpowiada programowi Kultura 2000 (projekty krótko- i długoterminowe, projekty z dziedziny tłumaczeń, Europejskie Stolice Kultury, nagrody UE). Obszar II obejmuje działania mające na celu wsparcie bieżącej działalności organizacji działających na poziomie europejskim. W obszarze III przewidziane jest dofinansowanie na opracowania i analizy.

Dwa podstawowe typy projektów w Kulturze — projekty krótko- i długoterminowe
Program Kultura dofinansowuje projekty europejskiej współpracy kulturalnej dotyczące wszystkich dziedzin kultury i sztuki. W ramach Programu można więc złożyć wniosek z dziedziny sztuk performatywynych, wizualnych, dziedzictwa kulturowego czy też literatury. Można też w ramach jednego projektu połączyć kilka różnych dziedzin kultury i sztuki. Charakter projektu musi być niedochodowy i nieinwestycyjny (tzw. projekt miękki).

O grant mogą się ubiegać wszelkie instytucje i organizacje kulturalne posiadające status prawny oraz siedzibę w jednym z państw biorących udział w Programie . Organizacja starająca się o grant musi posiadać zdolność finansową oraz operacyjną do przeprowadzania proponowanych w projekcie działań, co będzie weryfikowane podczas selekcji wniosków.
 
Mówiąc o projekcie w ramach Programu Kultur,a najczęściej mamy na myśli projekty krótko- lub długoterminowe. Różnią się one przede wszystkim:
— czasem trwania — projekt krótkoterminowy nie może trwać dłużej niż 2 lata, natomiast działania w projekcie długoterminowym muszą być zaplanowane na 3 do 5 lat;
— liczbą współorganizatorów — projekt krótkoterminowy musi być współtworzony przez co najmniej 3 organizacje kulturalne pochodzące z 3 różnych państw biorących udział w Programie, a w projekt długoterminowy zaangażowanych musi być miniumum 6 organizacji z 6 państw;
— wysokością dofinansowania — grant nie może przekroczyć 50% planowanego budżetu projektu i przypadku projektów krótkoterminowych nie może być niższy niż 50 000 euro ani wyższy niż 200 000 euro, natomiast projekty długoterminowe mogą liczyć na dofinansowanie do 500 000 euro rocznie.

Ponadto, w przeciwieństwie do projektów krótkoterminowych, projekty długoterminowe nie mogą być wydarzeniem „jednorazowym”. Ich celem jest osiągnięcie trwałej i ustrukturalizowanej współpracy między współorganizatorami, która będzie kontynuowana również po zakończeniu projektu oraz finansowania przez Komisję Europejską.

Konkurs o dofinansowanie projektów krótko- i długoterminowych ogłaszany jest przez Komisję Europejską raz do roku. Ogłoszenie drugiej edycji Programu — na rok 2008 — planowane jest na koniec czerwca z terminem składania wniosków we wrześniu/październiku.

Pracę można jednak zacząć już dziś. Pierwszym krokiem jest oczywiście dobry pomysł na projekt, który spełnia cele i założenia Programu. Następnie należy zaangażować do pracy współorganizatorów. Muszą mieć oni wpływ na kształt projektu, ponieważ są współodpowiedzialni za jego realizację oraz finansowanie (każdy ze współorganizatorów musi wykazać co najmniej 5% wkładu własnego). Do projektu można także zaangażować partnerów. Partner nie musi pełnić istotnej roli w jego opracowywaniu, wdrażaniu ani finansowaniu (nie ma obowiązku wnoszenia wkładu finansowego).

Kolejnym krokiem jest zapoznanie się ze wszystkimi ważnymi dokumentami. Pierwszym z nich jest „Zaproszenie do składania wniosków”, publikowane we wszystkich oficjalnych językach UE w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Publikacja „Zaproszenia” oficjalnie otwiera konkurs o granty. Należy także bardzo dokładnie przeczytać „Specyfikacje”, które określają w sposób szczegółowy warunki ubiegania się o grant i zawierają informacje techniczne, a także „Przewodnik dla wnioskodawców” (Applicants Guide), który krok po kroku prowadzi przez wniosek ze zwróceniem uwagi na najistotniejsze kwestie.

Po zapoznaniu się z ww. dokumentami można przystąpić do przelania pomysłu na papier, czyli wypełnienia formularza aplikacyjnego. Formularz składa się z 3 części. Część I należy wypełnić, podając informacje o organizacjach wnioskujących o grant (lider projektu i współorganizatorzy). Cześć II to informacje na temat projektu. Znaleźć się w niej musi ogólny opis projektu oraz opis wszystkich planowanych działań, wraz z harmonogramem oraz określeniem roli każdego ze współorganizatorów w realizacji projektu. Część III stanowi formularz budżetowy oraz uszczegóławiające go aneksy. Zanim przystąpi się do szacowania budżetu projektu należy zapoznać się z listą wydatków kwalifikowanych do finansowania w ramach Programu (podana w „Specyfikacjach”). Pamiętać też należy o tym, że budżet projektu musi być zrównoważony — wydatki poniesione na rzecz projektu równać się muszą wszystkim wpływom. Budżet projektu musi zostać sporządzony w euro .

Bardzo ważne jest zapoznanie się z listą załączników, która stanowi integralną część formularza aplikacyjnego. Wskazuje ona, jakie dokumenty należy dołączyć do formularza, najlepiej więc zapoznać się z nią przed rozpoczęciem wypełniania wniosku, ponieważ ich zgromadzenie bywa praco- i czasochłonne.

Formularz należy wypełnić komputerowo w jednym z oficjalnych języków Unii Europejskiej. Z powodów praktycznych i w celu przyspieszenia procedury selekcji wniosków Komisja zaleca jednak wypełnienie formularza w jednym z 3 roboczych języków UE — angielskim, francuskim lub niemieckim.

Dokumenty można odnaleźć na stronie internetowej Agencji Wykonawczej, Komisji Europejskiej oraz Punktu Kontaktowego ds. Kultury.

Inne typy projektów w Programie
Szczególnym typem projektu krótkoterminowego jest projekt realizowany na terytorium państwa trzeciego, czyli państwa, które nie bierze udziału w Programie. Projekt taki musi angażować 3 współorganizatorów z 3 różnych państw uczestniczących w Programie oraz organizację partnerską z państwa trzeciego. O grant mogą ubiegać się organizacje, które mają doświadczenie we współpracy z konkretnym państwem trzecim. Jest to jedyny typ projektu, w którym możliwe jest wydatkowanie całości grantu poza terytorium państw biorących udział w Programie .

W ramach obszaru I Programu o dofinansowanie mogą także starać się projekty z dziedziny tłumaczeń literackich. Konkurs na te projekty z dziedziny tłumaczeń jest publikowany równolegle z konkursem na projekty krótko- i długoterminowe. Projekty te nie wymagają zaangażowania partnerów zagranicznych. O grant aplikują bezpośrednio zainteresowani pojedynczy wydawcy lub domy wydawnicze należące do grup wydawniczych (konsorcja). Projekty muszą zawierać co najmniej 4, a maksymalnie 10 dzieł. Tłumaczenie musi odbywać się z jednego europejskiego języka na drugi europejski język , a język, na który dokonywane jest tłumaczenie musi być językiem ojczystym dla tłumacza. Autor dzieła musi być pochodzić z jednego z państw uczestniczących w Programie Kultura.

Ponadto Program przewiduje dofinansowanie bieżącej działalności organizacji działających na skalę europejską i realizujących cele polityki kulturalnej Unii Europejskiej. Ich działania muszą dotyczyć co najmniej 7 państw uczestniczących w Programie (np. organizacja posiada członków z co najmniej 7 państw, organizuje przedsięwzięcie kulturalne z udziałem co najmniej 7 państw lub też ma filie w 7 państwach).

Trzy typy uprawnionych beneficjentów:
— organizacje, które poprzez swoją działalność na skalę ponadnarodową pełnią rolę europejskich ambasadorów kulturalnych, w szczególności chóry, orkiestry, teatry, grupy i zespoły taneczne, których działania mają prawdziwie europejski wymiar;
— europejskie sieci kulturalne, reprezentujące organizacje non-profit i jednoczące operatorów kulturalnych z różnych państw;
— organizatorzy cyklicznych imprez kulturalnych na europejską skalę i o europejskim wymiarze, w szczególności uznane festiwale i przyznawanie nagród europejskich.

Dokąd udać się po pomoc?
W trakcie pracy nad projektem — począwszy od opracowywania koncepcji po kosztorys — można korzystać z pomocy Punktu Kontaktowego ds. Kultury. Polecamy także wzięcie udziału w jednym z bezpłatnych szkoleń organizowanych przez ten Punkt. Szkolenia odbywają się na terenie całej Polski . Na szkoleniu można dowiedzieć się, w jaki sposób wypełnić formularz, sporządzić budżet, można też skonsultować konkretny projekt. Można również umówić się na indywidualne spotkanie z pracownikami Punktu.
Punkty kontaktowe pomagają także w poszukiwaniu partnerów międzynarodowych poprzez umieszczanie na swoich stronach internetowych oraz rozsyłanie propozycji współpracy w poszczególnych państwach. Aby z tego skorzystać, należy przesłać drogą elektroniczną (e-mail: pkk.kultura@mkidn.gov.pl) krótki opis planowanego projektu, najlepiej w języku angielskim. Zostanie on rozesłany do punktów kontaktowych w całej Europie. W opisie należy zamieścić podstawowe założenia projektu, którymi chcemy zainteresować potencjalnych współorganizatorów czy partnerów. Partnerów zagranicznych można znaleźć także dzięki rejestracji w bazie organizacji poszukujących partnerów . Dzięki przeszukaniu bazy według konkretnych kryteriów można także włączyć się do zagranicznego projektu jako współorganizator albo partner.

WAŻNE ADRESY

Agencja Wykonawcza ds. Edukacji, Kultury i Spraw Audiowizualnych
e-mail: eacea-info@ec.europa.eu
http://eacea.cec.eu.int/ 

Dyrekcja Generalna ds. Edukacji i Kultury
e-mail: eac-culture@ec.europa.eu
http://ec.europa.eu/dgs/education_culture/index_en.html

Portal Komisji Europejskiej — informacje nt. kultury
http://europa.eu/pol/cult/index_pl.htm

Punkt Kontaktowy ds. Kultury
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
ul. Krakowskie Przedmieście 15/17
00-071 Warszawa
tel./faks: 22 828 37 91
tel.: 22 42 10 205, 305, 214
e-mail: pkk.kultura@mkidn.gov.pl
http://www.mkidn.gov.pl/pkk

Małgorzata Czerwiec: mczerwiec@mkidn.gov.pl
Monika Czerska: mczerska@mkidn.gov.pl
Agata Etmanowicz: aetmanowicz@mkidn.gov.pl

1 Państwa biorące udział w programie:
— państwa członkowskie Unii Europejskiej;
— trzy państwa EOG: Islandia, Lichtenstein, Norwegia;
— państwa kandydujące (Turcja, Chorwacja, była Jugosłowiańska Republika Macedonii oraz państwa zachodnich Bałkanów: Albania, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Serbia wraz z Kosowem — zgodnie z rezolucją1244 Rady Bezpieczeństwa ONZ), pod warunkiem, że odpowiednie porozumienie regulujące ich udział w programach wspólnotowych wejdzie w życie.
2 Kurs, według którego należy przeliczyć budżet jest podany w „Specyfikacjach” (kurs z dnia publikacji „Zaproszenia do składnia wniosków” w Dzienniku Urzędowym UE).
3 W przypadku projektów krótko- i długoterminowych wydatki związane z projektem, poniesione przez lidera lub współorganizatorów w państwach nieuczestniczących w Programie lub przez organizacje z państw trzecich, przekraczające 15% budżetu projektu, nie zostaną uznane za kwalifikowane.
4 Sformułowanie „język europejski” oznacza w praktyce „język jednego z państw biorących udział w Programie Kultura”.
5 Szczegółowe informacje można znaleźć na stronie Punktu Kontaktowego ds. Kultury (http://www.mkidn,gov.pl/pkk) w sekcji „Szkolenia”.
6 http://en.www.mcu.es/