Vitsœ – zasady dobrego wzornictwa

Na zdjęciu po lewej Dieter Rams po prawej Mark Adams. Zdjęcie: ©Vitsœ

Od ponad 60 lat zajmujecie się projektowaniem. Jak rozumiecie Wasz slogan: Living better, with less, that lasts longer?

To nie jest slogan, tylko szczera rada dotycząca sposobu, w jaki wielu z nas powinno żyć: lepiej, z mniejszą ilością rzeczy, które wystarczają na dłużej. Musi to się przejawiać we wszystkich aspektach naszego życia. Politycy zakładają, że wzrost gospodarczy jest jedynym sposobem na poprawę naszego świata, jednak ów wzrost mierzy się za pomocą PKB, które poprawia się poprzez wycinkę lasów deszczowych i inne działania zakładające, że natura nie pobiera za nie opłat.

Wszyscy musimy pamiętać, że gospodarka jest całkowicie zależna od natury, a nie odwrotnie. Dlatego z pewnością wszyscy powinniśmy skoncentrować się na lepszej jakości życia przy mniejszym zużyciu zasobów. W Vitsœ konsekwentnie stawiamy czoła światu, który przedkłada nowe nad lepsze. Projektujemy i wykonujemy meble, które przetrwają pokolenia, będąc ponadczasowymi zarówno pod względem formy, jak i funkcji.

Aktywnie zachęcamy naszych klientów, aby początkowo kupowali mniej, zaczynając od niezbędnego minimum, a później dodawali więcej, jeśli uznają to za konieczne. Produkt mogą – i często to robią – rozłożyć na części, ponownie zmontować, zabrać ze sobą podczas przeprowadzki, a nawet przekazać swoim dzieciom. Nic nie zostanie wyrzucone.

Naszą misją od sześciu dekad jest tworzenie, sprzedaż i wspieranie produktów z korzyścią dla klientów, dostawców, współpracowników i… planety, na której wszyscy żyjemy. Każdy nowy klient Vitsœ to kolejna osoba, która w ciągu swojego życia zużyje mniej.

Co Waszym zdaniem znaczy odpowiedzialne projektowanie? Jakie obowiązki powinna spełnić odpowiedzialna firma projektowa? Przed jakimi wyzwaniami stoją projektanci?

Krótko mówiąc, oznacza to uczciwie i rzetelnie przemyślane projektowanie w perspektywie długoterminowej.

W 1976 roku Dieter Rams wygłosił w Nowym Jorku szczere i prorocze przemówienie pt. Design by Vitsœ. Wyjaśnił w nim znaczenie odpowiedzialnego projektowania oraz potwierdził swoje zaangażowanie w tę kwestię.

Zwrócił także uwagę na „rosnący i nieodwracalny niedobór zasobów naturalnych”. Wierząc, że dobry projekt może pochodzić tylko ze świadomej działalności ludzi, poprosił właściwie wszystkich projektantów o wzięcie większej odpowiedzialności za stan otaczającego ich świata, mówiąc: Wyobrażam sobie, że nasza obecna sytuacja spowoduje, iż przyszłe pokolenia będą wzdrygać się na myśl o bezmyślności, z jaką dzisiaj wypełniamy nasze domy, nasze miasta i nasz krajobraz chaosem różnorodnych śmieci.

Od tamtej pory zarówno Rams, jak i Vitsœ otwarcie wzywają do „zakończenia ery marnotrawstwa” i zastanowienia się, jak możemy dalej żyć na planecie o ograniczonych zasobach, jeśli po prostu wszystko wyrzucimy.

Jak uczyć się dobrego projektowania? Czy ważniejsze są studia, czy praktykowanie w pracy?

Dobrym punktem wyjścia jest „dziesięć zasad dobrego wzornictwa” Dietera Ramsa – nie tylko po to, by je przeczytać, ale by używać ich jako wskazówek przy podejmowaniu każdej decyzji w całym procesie twórczym. [przyp. red. „10 zasad” opisujemy na końcu wywiadu]

A jeśli ktoś zapamięta tylko jedną, to jego dziesiąta zasada zawsze się przyda: Dobry projekt to jak najmniej projektu. Albo, jak zauważono, jedenastą zasadą projektowania byłaby „jednomyślność”. Rams i Vitsœ są ze sobą zgodni od ponad 60 lat.

Jak ważna jest współpraca między projektantami przy tworzeniu nowych projektów? Początki istnienia firmy Vitsœ to połączenie różnych osobowości Nielsa Vitsœ, Dietera Ramsa i Ottona Zapfa. Czy i dzisiaj taka współpraca się sprawdza? Jak to wygląda na przykładzie Waszej firmy? Jakie są pozytywy, a także niebezpieczeństwa czy wyzwania?

Współpraca jest konieczna. Najlepsze firmy mają małe zespoły projektowe pracujące wewnętrznie w ściśle powiązany sposób. Niezwykle rzadko zdarza się, aby naprawdę dobry projekt – zobacz później naszą ocenę naprawdę dobrego projektu – powstał dzięki pracy zewnętrznych konsultantów ds. projektowania.

Dzięki temu procesowi ewolucja uniwersalnego systemu regałów 606, programu krzeseł 620 i stołu 621 trwała przez ponad 60 lat.

Od ponad 60 lat Vitsœ nieprzerwanie współpracuje z Dieterem Ramsem – jak to możliwe? Z drugiej strony to bardzo pozytywne przesłanie pokazujące, że projektanci mogą nieprzerwanie tworzyć przez całe swoje życie... Co jest ważne przy takiej współpracy, aby mogła ona tak się rozwijać i trwać?

Podstawą wszystkiego jest wzajemny szacunek i głębokie zaufanie, a także wspólny etos. Oczywiście łączy nas jednomyślna determinacja do projektowania i tworzenia mebli, które przetrwają pokolenia. Dla nas jest to wspólna odpowiedzialność – wspólny cel, Chcemy, aby nasze produkty przetrwały wiele lat.

Szczerze mówiąc, nie było to łatwe. Bardzo trudno jest uparcie trzymać się swojego zdania – sprzedawać większej ilości ludzi mniej mebli, koncentrując się na ulepszaniu i nie ulegając ludzkiej obsesji na punkcie „nowości”.

Jakie zasady są dla Was najważniejsze przy projektowaniu produktów? Czy 10 zasad Dietera Ramsa jest cały czas aktualnych bez względu na zmiany, jakie zachodzą na świecie – technologie, sztuczną inteligencję etc.?

Myślenie systemowe leży u podstaw wszystkiego, co robimy. Produkty Vitsœ są zaprojektowane jako systemy zapewniające elastyczność, zdolność adaptacji, trwałość, a tym samym długowieczność. Dotyczy to zarówno produktów cyfrowych, jak i fizycznych.

Prawdziwy system powinien być prosty w budowie, rozwoju, naprawie i demontażu. Większość mebli Vitsœ jest montowana za pomocą połączeń mechanicznych (tj. niesklejanych i niespawanych), co umożliwia naprawę i demontaż po zakończeniu eksploatacji. Co ważne, każdy przedmiot jest zaprojektowany i zbudowany tak, aby działał najdłużej, jak to możliwe.

Głęboko wierzymy w koncepcję ponadczasowości. Jeśli cokolwiek jest dobrze zaprojektowane – biorąc pod uwagę przede wszystkim myślenie o przyszłości i dbałość o szczegóły – nie ma powodu, aby nie miało to przetrwać przez całe nasze życie lub dłużej. Jest to tak samo aktualne dzisiaj, jak było w latach 60.

Zasada, że warto otaczać się dobrze wykonanym dobrym wzornictwem, bo jest ponadczasowe, daje nadzieję na to, że zakupiony projekt będzie miał dodatkową wartość, czyli długowieczność. Dzięki temu możemy kupować mniej, ale lepiej. Czy to zawsze miało dla Was znaczenie? Jasno wskazujecie, że przeciwstawiacie się starzeniu produktów. Czy dziś jest to już obowiązkiem dla firm projektowych?

Tak, dajemy jasno do zrozumienia, że wykonujemy meble, które celowo nie są zastępowane nowszymi modelami. Od ponad 60 lat sprzeciwiamy się starzeniu się produktów. Preferujemy lepsze niż nowe. Nie mamy żadnych przestarzałych zapasów, co oznacza, że klienci mogą – i zawsze będą mogli – montować dodatkowe półki do swoich istniejących systemów 606 bez względu na to, czy istnieją kilka miesięcy, lat, czy dziesięcioleci.

Ale żeby to było możliwe, trzeba wyjść poza modę, a nie jej ulegać – co wcale nie jest łatwe.  Dlatego tak wielu innym firmom sprawia to trudność.

Produkując towary, które nie dążą do zaplanowanej dezaktualizacji, chcemy inspirować innych – jako wzór do naśladowania – udowadniając, że firma może odnieść sukces w tworzeniu produktów, które minimalizują ich nieuchronny wpływ na środowisko i zasoby świata, będąc użytecznymi tak długo, jak to możliwe. Często wywołuje to złośliwy uśmiech u Vitsœ, gdy obserwujemy, jak wiele osób z branży modowej docenia skromność, dyskrecję i długowieczność mebli Vitsœ.

A co w sytuacji, kiedy produkt się popsuł/uszkodził/etc.?W świecie, w którym produkt został projektowany tak, żeby się popsuł i nie dał naprawić, takie usługi nie były konieczne. Naprawę uważano za nieopłacalną, bo nowa wersja produktu była po prostu tańsza. Sytuacja zmienia się przy produkcie ponadczasowym, który warto mieć latami, dekadami czy nawet – tak jak wspomniałam wcześniej – zostawić kolejnym pokoleniom.

Oczywiście, oferujemy usługę naprawy, ale co ważniejsze, wyposażamy klientów w możliwość naprawy ich własnych mebli przy użyciu prostych narzędzi ze zwykłymi śrubami – bez konieczności kosztownej wysyłki. Na przykład klienci mogą odnowić obicia krzeseł i sof modelu 602 sprzed dziesięcioleci we własnych domach. Po prostu wysyłamy wymienną tapicerkę.

I tak, klienci mogą do nas wrócić po 5, a nawet 50 latach – ze świadomością, że części zamienne będą zarówno dostępne, jak i kompatybilne.

Niektórzy zauważyli, że Vitsœ zajmuje się „projektowaniem odpornym na starzenie się”. Gdy klienci zdadzą sobie sprawę, że produkty Vitsoe są naprawdę tak zbudowane, aby służyły przez długi czas i mogły być naprawiane, szybko dojdą do wniosku, że mogą być uważane za tanie.

Jak wygląda proces wyceny produktu? Z czego składa się cena? Czy zawsze dobre wzornictwo musi być drogie? I czy faktycznie jest drogie?

Ci, którzy dobrze znają Vitsœ, mawiają, że sprzedaje najtańszy na świecie system regałów. Dlaczego mogą tak mówić? Ponieważ przetrwa on przez dekady, niezależnie od tego, jak zmieni się czyjeś życie. Jego zdolność do dostosowywania się do zmian jest w niego głęboko wbudowana.
Jak zauważył architekt 2 lata po tym, gdy jego klient odrzucił specyfikację systemu 606: Wybrali coś tańszego, co ostatecznie kosztowało ich więcej pieniędzy.

Nasze podejście do ustalania cen zawsze opierało się na uczciwości i przejrzystości. Oferujemy naszym klientom – niezależnie od tego, kim są – jedną, uczciwą cenę, która jest obliczana poprzez zsumowanie kosztów ludzi, materiałów i budynków. Ta cena pozwala firmie Vitsœ na długoterminową kontynuację działalności dla swoich klientów, a nie na wzbogacenie się kilku szczęśliwców.

Dlatego nie oferujemy „zniżek” od początkowo zawyżonych cen. Nie mamy też sezonowej „wyprzedaży”, podczas której trzeba przenieść zapasy mające wkrótce stać się przestarzałymi. Nikt też w Vitsœ nie zarabia prowizji, ponieważ taki sposób wynagradzania świadczy o myśleniu krótkoterminowym.

Krótko mówiąc, zachęcamy klientów do kupowania tylko tego, na co ich stać. Zawsze mogą wrócić później – dodać, zmienić konfigurację lub poprosić o pomoc w przeprojektowaniu nowego domu.

Nasz założyciel, Niels Vitsœ, dostrzegł to, gdy powiedział: Nasi najszczęśliwsi klienci to ci, którzy mają do czynienia z Vitsœ najdłużej.

Jak ocenić dobry wzór? Czym powinien się kierować klient w takiej ocenie?

Projektowanie to proces myślenia polegający na rozwiązywaniu problemów, w wyniku którego uzyskuje się rozwiązanie dobrze działające i wyglądające. Dziesięć zasad Ramsa to dobry wstęp do oceny, ale upływ czasu jest ostatecznym sprawdzianem – nikt nie jest w stanie ocenić dobrego projektu przed upływem wielu lat.

Jaka jest przestrzeń współpracy z Waszą firmą?

Bardziej cenimy charakter niż umiejętności i doświadczenie – tego drugiego zawsze można się nauczyć lub zdobyć to później, w przeciwieństwie do pierwszego.

W naszej specjalnie wybudowanej centrali i budynku produkcyjnym w Warwickshire w Anglii, gdzie projektujemy i wykonujemy nasze meble oraz wysyłamy je do ponad 80 krajów, mamy programistów internetowych pracujących nad vitsoe.com, zespoły robocze kompletujące i pakujące zamówienia, zespół ds. komunikacji tworzący broszury, filmy i treści w mediach społecznościowych, księgowych pilnujących porządku w naszych finansach, zespół ludzi opiekujący się współpracownikami oraz zespół w naszej kuchni przygotowujący lunch… To tylko kilka przykładów i możliwości.

Gdzie indziej nasze zespoły planowania mebli obsługują klientów na całym świecie w sklepach Vitsœ, udzielając fachowych porad. I wreszcie, co nie mniej ważne, nasze wysoko wykwalifikowane wewnętrzne zespoły montażowe są chwalone przez klientów w wielu krajach.

Rozmawiała Maja Ruszkowska-Mazerant

Zdjęcia ©Vitsœ

Więcej na vitsoe.com