Kurator sieci

Lev Manowich tak zakończył książkę poświęconą nowym mediom: „Używając metafory rodem z kultury komputerowej, możemy powiedzieć, że nowe media zamieniają kulturę i teorię kultury w model open source. To otwarcie kulturowych technik, konwencji, form i koncepcji jest najbardziej obiecującym kulturowym efektem komputeryzacji – szansą zobaczenia na nowo świata i istoty ludzkiej, w sposób, który nie był dostępny „człowiekowi z kamerą”. *1 Ponieważ możemy patrzeć na pole kultury poprzez logikę pracującego w sieci komputera…

Skierujmy swą uwagę na kuratora sztuki współczesnej. Najwięksi w tej dziedzinie stali się medialnymi gwiazdami. Niejako nadają markę wystawom odsuwając w cień markę instytucji czy nawet prac i artystów…
Czy jednak ta sytuacja przekłada się na internet? Jakie jest miejsce kuratora net.artu?
Czy istotnie władza kuratora jako budowniczego karier artystycznych i kreatora nowych zjawisk w sztuce dotyczy także artystów sieci?

Dzieło nat.artu nie istnieje poza swoim medium – Siecią. Sieć i jej możliwości są mówiąc w skrócie jedynym tworzywem tej sztuki, jak i jedyną galerią w której jest prezentowana.
Dzięki tej specyfice wymyka się instytucjonalizacji. Również dla układu artystycznego tworzą się oddolnie samoorganizujące się sieci.

Odbiorca jako kurator
Dzieło nat.artu nie istniej bez aktywnego odbiorcy. Oparte jest o interaktywną komunikację. Odbiorca konstruuje dzieło wraz z nadawcą- artystą. Jednak i to zachłyśnięcie się interaktywnością musimy zakwestionować bowiem w istocie rzeczy wybory i gesty odbiorcy są niejako zaprogramowane- mamy więc do czynienia z pozorną interaktywnością czy jak chcą inni interpasywnością.
Odbiorca jako kurator istnieje w zmarginalizowanym z punktu widzenia sztuki miejscu jakim są np. portale fotograficzne
Zamieszczane tam prace artystów i amatorów poddawane są krytyce i nieustannie podróżują w rankingach. Odbiorcy kreują pewne obowiązujące w danej społeczności internetowej (webring) kanony estetyczne.
http://www.lomuj.sie.pl/
http://www.altphotos.com/

Archiwista jako kurator
Tworzenie zasobów prac net.artowych czy choćby swoistej „biblioteki” linków jest w istocie zabiegiem kuratorskim wobec sieci.
Taką konsekwentną działalność prowadzi nnk: http://nnk.art.pl/. Na świecie koniecznie trzeba zobaczyć: http://walkerart.org/gallery9/
Istnieją także sieciowe archiwa dokumentów sztuki. W Polsce taki charakter ma http://www.baza.art.pl
Szerszym projektem są „muzea bez ścian”- http://archimuse.com.
W tym wypadku trzeba podkreślić, że kuratorzy tych projektów znów powracają do roli „anonimowych specjalistów” ukrytych za zbiorami.

Artysta jako kurator
Artyści stają się kuratorami własnych prac wobec odbiorcy:
http://www.perswazja.kapitan.pl/
http://www.grzenda.pl/antykoncepcja/index.php
w wymienionych przypadkach forma gry daje ograniczony repertuar wyborów dla odbiorcy, który jest nakierowany na rozwijanie refleksji nad konsumeryzmem czy prawem do świadomego macierzyństwa.
Grupa Twożywo aktywizuje polski net.art. nie poprzestając na strategii auto-kuratorowania. Co pewien czas budują oni wirtualne wystawy:
http://www.twozywo.art.pl/meta/index.php
http://www.twozywo.art.pl/netakt/index.htm
http://www.twozywo.art.pl/nuda/nuda.php
http://www.twozywo.art.pl/zlo/index.htm
Mało tego przenoszą swe projekty kuratorskie w przestrzeń rzeczywistą
http://www.nnk.art.pl/natarcie/, Natarcie Netartu, Zachęta, Warszawa 2003 (współ-kuratorowany)
http://www.wyobrazniaekranu.wirenet.pl, NtAkt, Toruń 2004

Haker jako kurator
Być może jedynym adekwatnym kuratorem sieci jest haker.
Proponując swoje nieprzewidywalne interwencje w inne strony, także projekty net.artowe łamie interpasywność poprzez brak respektu dla zaprogramowanego repertuaru wyborów.

Wypada na koniec zacytować zdanie Steve’a Dietza: „Jako kuratorzy nie mamy wyboru musimy zmierzać tam gdzie podążają artyści.” *2

*2 Muzeum sztuki. Antologia, red. Maria Popczyk, Kraków 2005