TVP Kultura to jedyny polski tematyczny kanał poruszający zagadnienia związane z kulturą. Czy kultura prezentowana w mediach jest skierowana do hermetycznego kręgu odbiorców? Jakie zadanie stoi przed twórcami telewizji "kulturalnej"? Na te pytania odpowiada Dyrektor TVP Kultura Krzysztof Koehler.

Kto jest odbiorcą TVP Kultura?

Bardzo nam zależy, aby TVP Kultura nie była postrzegana jako kanał hermetyczny i skierowany do zamkniętego kręgu widzów. Nie zgadzam się z myśleniem, które zakłada, że kultura — w szerokim znaczeniu tego słowa — jest tworzona wyłącznie dla wąskiego „klubu wtajemniczonych”. Kultura jest ważna nie tylko dla elit, ale dla każdego Polaka. To właśnie w kulturze, a nie w polityce czy gospodarce, dzieją się rzeczy podstawowe dla życia duchowego i intelektualnego nas wszystkich. Z tego powodu, pracując nad programem TVP Kultura, stawiamy na różnorodność. Oferujemy atrakcyjny program, urozmaicony gatunkowo, tematycznie i światopoglądowo. Naszą misją jest pozyskiwanie widza, a nie zamykanie się w niedostępnej dla niego elitarnej twierdzy.

Jaka jest misja programu?

Duże znaczenie ma dla nas opiniotwórcza rola TVP Kultura. Chcemy nie tylko prezentować wydarzenia artystyczne, ale także na bieżąco komentować życie kulturalne. Prowokować dyskusje, konfrontować osoby o różnych poglądach i przekonaniach — dlatego dużą wagę przywiązujemy do publicystyki na naszej antenie.

Nie mniejsze znaczenie ma dla nas promocja naszego polskiego dziedzictwa kulturowego — naszej historii, zabytków, ważnych postaci. Staramy się prezentować lokalną tradycję, której często nie znamy. Dla większości Polaków kultura, ta codzienna, jest przecież zakorzeniona w ich własnym środowisku, a nie w centralnych instytucjach Warszawy czy Krakowa.

Z drugiej strony osobom, które mieszkają z dala od tych centrów kulturowych, w małych miejscowościach czy na prowincji, dajemy niepowtarzalną szansę bezpośredniego uczestniczenia w najważniejszych wydarzeniach artystycznych kraju. Transmitujemy spektakle teatralne, koncerty, festiwale. Dzięki tej inicjatywie wielkomiejska kultura dociera również tam, gdzie nie ma wielkich scen.

Skąd wziął się pomysł na utworzenie odrębnego kanału tematycznego?

Na polskim rynku medialnym nie było, i nadal nie ma, telewizji o profilu stricte kulturalnym. Równocześnie badania opinii publicznej wskazują, że istnieje spore zapotrzebowanie na kulturę w mediach. Wypełnianie misji kulturotwórczej należy do statutowych zadań telewizji publicznej, ale główne anteny TVP (TVP1 i TVP2) z oczywistych względów kulturze mogą poświęcić tylko pewien wycinek swojego czasu antenowego. TVP Kultura powstała więc jako uzupełnienie, rozszerzenie i pogłębienie oferty kulturalnej Jedynki i Dwójki. Szybko jednak wyrobiła sobie znakomitą pozycję na rynku, stała się marką rozpoznawalną i prestiżową. Oryginalność i wysoki poziom merytoryczny stacji doceniło niedawno jury międzynarodowego konkursu Hot Bird TV Awards 2006, uznając TVP Kultura za najlepszy w Europie kanał tematyczny o profilu kulturalnym.

Jak rozwija się współpraca z polskim środowiskiem kulturalnym?

TVP Kultura od początku swojego istnienia pełniła rolę patrona i promotora artystów. Wspieraliśmy rozmaite projekty artystyczne, wchodziliśmy w koprodukcje filmowe, szeroko prezentowaliśmy ciekawe inicjatywy zarówno twórców z dużym dorobkiem, jak i debiutantów, którzy stawiają pierwsze, niełatwe, kroki na rynku sztuki.

Już w pierwszym roku działalności TVP Kultura koprodukowała ponad 20 filmów fabularnych i dokumentalnych. Jesteśmy też współautorami programu „30 minut”, który młodemu pokoleniu polskich filmowców umożliwił debiut fabularny. Każdy z debiutantów otrzymał 100 tys. złotych na produkcję, opiekę produkcyjną i artystyczną, profesjonalny sprzęt, a także pomoc w dystrybucji gotowego filmu. Dzięki tej wyjątkowej inicjatywie młodzi reżyserzy mają szansę zadebiutować, a polskie kino bogaci się o 10 krótkometrażowych filmów rocznie.

TVP Kultura współfinansowała również cykl filmowy „Rosja–Polska. Nowe spojrzenie”, w ramach którego polscy reżyserzy opowiadali o Rosji, a rosyjscy o Polsce. Zaprosiliśmy też do współpracy znanych twórców polskiej animacji, reprezentujących różne pokolenia, style, szkoły i temperamenty. W efekcie powstał cykl przekornych i przewrotnych animacji, które szybko stały się znakiem rozpoznawczym stacji.
W studio TVP Kultura gościły najbardziej wyraziste osobowości polskiej kultury (Krzysztof Zanussi, Andrzej Wajda, Kazimierz Kutz, Krystyna Janda, Janusz Gajos, Gustaw Holoubek, Janusz Kondratiuk, Urszula Dudziak, Tomasz Stańko, Jerzy Pilch, Jerzy Maksymiuk, Ryszard Kapuściński i wielu innych). W wieczornym paśmie „Noc artystów” swoje nowe projekty prezentowała czołówka polskiej awangardy (Paweł Althamer, Katarzyna Kozyra, Zbigniew Libera).

TVP Kultura współpracuje także z wieloma teatrami, instytutami sztuki, stowarzyszeniami twórczymi, znaczącymi festiwalami filmowymi oraz instytucjami wspierającymi polską kulturę.

A jak Pan sądzi, czego artyści oczekują od telewizji, od TVP Kultura?

Po pierwsze — dobrej telewizji. Telewizji, która zamiast komercyjnej sieczki oferuje wyspecjalizowany program na wysokim poziomie. Telewizji, w której można obejrzeć nagradzane na festiwalach filmy, posłuchać wartościowej muzyki czy obejrzeć dobry teatr. A po drugie — kompetentnej informacji. Informacji obejmującej wydarzenia ze świata kultury, a także o pracy kolegów „po fachu”. Po trzecie zaś — promocji własnej twórczości. Z sygnałów, które otrzymujemy od twórców, wynika też, że TVP Kultura jest dla nich rodzajem forum dyskusyjnego, miejscem wymiany zdań i doświadczeń, miejscem, w którym ścierają się poglądy.

Ale czy ludzie kultury potrafią wykorzystać medium, jakim jest telewizja?

Najzdolniejsi — tak. Nie tylko jako narzędzie wykorzystywane do autopromocji, ale również jako środek wyrazu. Videoart, performance to współczesne dziedziny sztuki, dla których media i środki masowego przekazu są rodzajem tworzywa. To nowy język twórczości. TVP Kultura w ramach cykli „Antytelewizja” i „Strefa Alternatywna” szeroko prezentowała najciekawszych twórców tego nurtu.

Czy telewizja sprzyja rozwojowi przedsiębiorczości artystów? Czy macie Państwo sygnały, że prezentacja w TVP Kultura wpłynęła na rozwój kariery artysty?

Filmy współprodukowane przez TVP Kultura odnoszą sukcesy na międzynarodowych festiwalach. Przykładowo „Nasiona” Wojciecha Kasperskiego, zrealizowane w ramach cyklu „Rosja–Polska”, zostały już docenione w Polsce, Niemczech, Stanach Zjednoczonych i Hiszpanii. Na 13. L'Alternativa Festival de Cinema Independent de Barcelona film ten został uhonorowany wyróżnieniem specjalnym w kategorii filmu dokumentalnego.

Nieźle też radzą sobie młodzi twórcy awangardowi, którzy pierwsze projekty prezentowali właśnie na antenie TVP Kultura. To przede wszystkim efekt ich pracy i uporu, wierzymy jednak, że TVP Kultura ma pewien udział w — już odniesionych, a także przyszłych — sukcesach.