Tekst
Jolanta Grzelczyk
Zdjęcia
Agata Etmanowicz
Strona www: LINK

Przyzwyczailiśmy się, że biblioteki tradycyjnie znajdują się bardzo blisko swojego odbiorcy, w wielu punktach miasta istnieją „od zawsze”. Każdy kiedyś w swoim życiu korzystał z usług bibliotecznych, chociażby w szkole i to bezpłatnie. Miejsca te jednak, podobnie jak inne instytucje kultury, muszą nieustannie zabiegać i dbać o swojego klienta.

Problemem współczesnych bibliotek jest przede wszystkim niedocenianie czytania jako ciekawej formy spędzania czasu i ważnego źródła nie tylko wiedzy, ale i rozrywki. Świadczy o tym m.in. wciąż niski poziom czytelnictwa w Polsce. Biblioteka postrzegana jest jako miejsce niezbyt atrakcyjne, które nie jest w stanie konkurować z innymi instytucjami, mającymi znacznie ciekawszą, bardziej różnorodną ofertę, proponującymi wydarzenia i imprezy bardziej trafiające w gust współczesnego odbiorcy. Mimo wielkich zmian, które zaszły i nadal zachodzą w bibliotekach, wciąż pokutuje wśród większości ludzi stereotyp miejsca z zakurzonymi półkami, w którym nic się nie dzieje, gdzie należy zachować ciszę i powagę – zasady dalekie od tego, do czego przyzwyczaja nas współczesny świat, pęd życia i poszukiwanie wciąż nowych wrażeń.

Miejska Biblioteka Publiczna we Wrocławiu należy – według opinii środowiska bibliotekarzy – do grona najbardziej „postępowych” bibliotek publicznych w kraju; jako jedna z nielicznych działa jako zintegrowana sieć, prawie w pełni skomputeryzowana, z dostępem do katalogu on-line, w tym do specjalnego, obrazkowego katalogu dla dzieci. Jako druga w kraju uruchomiła ofertę bezpłatnego wypożyczania e-booków. Od wielu lat prowadzi kursy komputerowe dla seniorów, naukę języków obcych, od sześciu lat rozdaje pierwsze wyprawki czytelnicze noworodkom (książka i pierwsza karta biblioteczna). Zbudowała też sieć partnerską z ponad 70 instytucjami w mieście, dzięki której posiadacz karty bibliotecznej może otrzymać zniżki w operze, filharmonii, kinie, teatrze… Można wymieniać wiele nowatorskich działań, które powodują, że mówi się o nas w kraju, i to mówi się dobrze…

Czasami jednak warto uderzyć się w pierś i spróbować popatrzeć na to, co robimy oczyma przeciętnego mieszkańca, który na co dzień jest bombardowany informacjami, ofertami, i zadać sobie pytanie: gdybym nie był pracownikiem instytucji kultury, co musiałoby się zdarzyć, abym zainteresował się biblioteką i tym, co się tam dzieje? Może trzeba powiedzieć sobie, że weszliśmy w koleiny rutyny. Wydaje nam się, że to, co proponujemy i jak proponujemy jest świetne i ciekawe, a tak naprawdę zbyt wolno reagujemy na zmieniającą się rzeczywistość i oczekiwania naszych odbiorców.

Stąd też decyzja, aby zgłosić swój udział w projekcie „Audience development”, licząc, że pozwoli nam to spojrzeć na naszą pracę z nieco innej perspektywy, posłuchać tego, co o nas sądzą inni, w tym ludzie również pracujący „w kulturze”, i jak oni postrzegają biblioteki czy bibliotekarzy. Potraktowaliśmy udział w projekcie jako okazję do zdobycia nowych doświadczeń i zaczerpnięcia inspiracji od innych. Możliwość odbycia wizyty studyjnej w dowolnie wybranej instytucji europejskiej stanowiła dodatkowy element motywujący do podjęcia tego wyzwania.

Dzięki uczestnictwu w cyklu szkoleniowym, na który składały się różnorodne działania: spotkania grupowe, konsultacje indywidualne, warsztaty, obóz szkoleniowy, mozolna praca nad stworzeniem koncepcji rozwoju własnej publiczności, spróbowaliśmy zrobić porządny „rachunek sumienia”, zastanowić się, na ile nasze problemy zależą od czynników zewnętrznych, a na ile od nas samych.

Efektem tych wszystkich działań jest m.in. opracowanie pewnych założeń, które stały się częścią strategii budowania publiczności na kolejne dwa lata. Pomogły w tym konsultacje indywidualne, ale przede wszystkim praca zespołowa, podczas której uczyliśmy się od siebie, zadawaliśmy sobie pytania i często znajdowaliśmy odpowiedzi.



Strategia rozwoju publiczności MBP we Wrocławiu na lata 2015-2017

Ze względu na dwa ważne wydarzenia – obchody Europejskiej Stolicy Kultury w 2016 roku oraz Światowym Kongresem IFLA – Międzynarodowej Federacji Stowarzyszeń i Instytucji Bibliotekarskich w 2017 roku, założenia strategii zostały przygotowane na okres właśnie tych dwóch lat, tworząc pewną spójną i zamkniętą całość. Są one jednocześnie dobrym punktem wyjścia do kontynuacji tego procesu – bo przecież praca nad rozwojem publiczności nigdy się nie kończy – może jedynie przybierać różne formy. Mogą zmieniać się narzędzia, jednak jedno pozostaje bez zmian: konieczny jest nieustanny dialog z odbiorcą i wsłuchiwanie się w jego potrzeby.

A oto w skrócie najważniejsze założenia strategii budowania publiczności Miejskiej Biblioteki Publicznej we Wrocławiu przygotowane podczas letnich warsztatów „Audience development” w 2015 roku, a następnie prezentowane bibliotekarzom wrocławskim oraz stopniowo wprowadzane w życie.

Sformułowanie ich zostało poprzedzone analizą podstawowych problemów związanych zarówno z naszym odbiorcą, jak i wewnątrzym funkcjonowaniem organizacji, a także z wizerunkiem biblioteki i bibliotekarza. Spróbowaliśmy znaleźć odpowiedzi na kluczowe dla nas pytania.

DLACZEGO WZIĘLIŚMY UDZIAŁ W PROJEKCIE AUDIENCE DEVELOPMENT? CO CHCEMY OSIĄGNĄĆ?

Zbudować jeszcze lepsze relacje z dotychczasowymi klientami biblioteki.
Włączyć społeczność lokalną w budowanie oferty bibliotecznej.
Dotrzeć do nowych odbiorców i zwiększyć liczbę czytelników.

CO JESZCZE?
Zmienić wizerunek biblioteki i bibliotekarzy.
Uczynić bibliotekę bardziej widoczną i rozpoznawalną na rynku (biblioteka jako marka).

W JAKI SPOSÓB?
Zapewnić lepsze stosunki wewnętrzne i przepływ informacji pomiędzy zarządem, kadrą kierowniczą oraz  filiami: spotkania i dyskusje (również z udziałem młodych, aktywnych bibliotekarzy).
Regularne spotkania różnych „grup roboczych” (dzielenie się doświadczeniami, giełda pomysłów, działania projektowe).
Bieżąca komunikacja wewnętrzna (np. Intranet).

Na podstawie tak zdefiniowanych zagadnień powstał harmonogram rozłożonych na dwa lata działań, mających na celu stopniowe wprowadzanie zmian.

ZAKŁADANE REZULTATY
Włączenie czytelników w budowanie oferty.
Zwiększenie liczby czytelników.
Bogate zbiory biblioteczne (tradycyjne i nowe).
Otwarte i przyjazne biblioteki (biblioteka jako miejsce spotkań i przebywania).
Przyjaźni, uśmiechnięci, zadowoleni i dobrze zarabiający bibliotekarze.

CO UDAŁO SIĘ OSIĄGNĄĆ DO TEJ PORY?
Prezentacja strategii: akceptacja Dyrekcji MBP.
Spotkania grupy roboczej (Dyrekcja, promocja i dział metodyczny: omówienie planu działania).
Warsztaty wewnętrzne AD dla pracowników MBP (koniec października).
Prezentacja dobrych praktyk Idea Stores dla pracowników MBP w formie osobnych stanowisk zamiast prelekcji (listopad).
Prezentacja proponowanych rozwiązań oraz giełda projektów MBP (listopad).
Prezentacja strategii na lata 2016-2017 i dotychczasowych działań pracownikom MBP (grudzień).
Wprowadzenie identyfikatorów dla pracowników.
Wprowadzenie odrębnych ekspozycji książek polecanych przez bibliotekarzy.
Przygotowanie skrzynek i innych form do wyrażania opinii przez czytelników (tablice, Facebook).

PONADTO
Wprowadzenie nowych usług (m.in. e-booki w bibliotece – beletrystyka).
Zniesienie abonamentu na wypożyczanie multimediów.
Intranet jako narzędzie komunikacji wewnętrznej.
Kalendarz imprez 2016 w wersji drukowanej dla wszystkich bibliotek i czytelników.

WKRÓTCE
Rozpoczęcie zmian aranżacji kolekcji.
Umożliwienie płatności kartą w bibliotekach i wpłaty na konto (rozpoczęcie kampanii reklamowej: Podaruj Bibliotece PIENIĄDZE/CZAS/POMYSŁY).

Mamy nadzieję na kontynuację działań, wzmocnienie rozpoczętych zmian: liczymy przede wszystkim na to, że więcej bibliotekarzy włączy się we współtworzenie tych zmian, bowiem bez wewnętrznego przekonania każdego z nas, że są potrzebne, nie zmienimy wizerunku biblioteki, a przede wszystkim nie zbudujemy dobrych relacji z naszymi obecnymi i potencjalnymi odbiorcami, dla których przecież jesteśmy.

http://www.biblioteka.wroc.pl